:: Komiteti i Pajtimit Mbarekombetar ::

Me k�mb�nguljen dhe kujdesin e intelektual�ve katolik� t� Shkodr�s ka marr� udh� projekti i restaurimit t� Xhamis� s� Plumbit.

Para nj� viti Komiteti i Pajtimit Mbar�komb�tar mori nj� let�r nga nj� grup intelektual�sh katolik� t� rrethit t� Shkodr�s ku i k�rkohej mb�shtetje p�r sensibilizimin e opinionit zyrtar dhe hartimi i nj� projekti p�r restaurimin dhe v�nien n� funksionim t� Xhamis� s� Plumbit. N� let�r gatishm�ria p�r t� dh�n� kontributin e tyre deri n� inaugurimin e plot� t� saj. Komiteti i Pajtimit Mbar�komb�tar mori disa her� kontakte me Ministrin� e Kultur�s Rinis� dhe Sporteve, Institutin e Monumenteve t� Kultur�s si dhe p�rfaq�suesit e Qeveris� s� Turqis� n� Tiran�. Propozimi dhe idea e k�tyre intelektual�ve, q� xhamia t� restaurohet n�n p�rkujdesjen e katolik�ve, �sht� mir�priyur si nga institucionet shqiptare ashtu edhe nga p�rfaq�suesit e shtetit turk. Komiteti i Pajtimit Mbar�komb�tar ka falenderuar t� gjith� qytetar�t q� e kan� mir�pritur dhe mb�shtetur me letrat e tyre k�t� nism�.

XHAMIA E PLUMBIT

Xhamia e Plumbit n� Shkod�r �sht� nj� nga monumentet m� t� spikatura t� kultur�s son� komb�tare orientale (OSMANE). Ajo ka mbetur pa mbrojtje dhe jasht� funksionit kulturor e religjoz. Xhamia, ndon�se ka nj� gjendje t� mir� konstruktive dhe ndodhet mes komunitetit t� qytetar�ve mysliman� t� Shkodr�s, �sht� b�r� e pap�rdorshme nga rrethimi i ujrave e shtresave lymore. Mungesa e fondeve e varf�ria e komunitetit mysliman e kan� b�r� t� pamundur mbrojtjen dhe v�nien e xhamis� n� funksionim. Mbyllja e kanalit t� kullimit ka sjell� d�me t� m�dha edhe tek objekte t� tjera te kultit islam p�rreth xhamis� si dhe tek familjet e zones. Me propozimin e intelektual�ve katolik� t� Shkodr�s, mbrojtja e ambjentit dhe restaurimi i xhamis� do t� b�het n�n kujdesin e Komitetit t� Pajtimit Mbar�komb�tar n� bashk�punim me Ministrin� e Kultur�s Rinis� dhe Sporteve, Institutin e Monumenteve t� Kultur�s dhe p�rfaq�suesit e shtetit turk. N� p�rurimin e saj do t� ftohen p�rfaq�suesit e Klerit Katolik e Ortodoks.

T� DH�NA HISTORIKE.
N� studimet e historis� s� arkitektur�s shqiptare islamike, kjo xhami p�rfshihet n� periudh�n e tret� me kufij kohor�, prej gjysm�s s� dyt� t� shekullit t� XVII deri n� fillim te� shekullit t� XIX. Kjo periudh� e pasur me nd�rtesa monumentale n� gjith� vendin karakterizohet nga rritja e rolit ekonomik t� qendrave urbane, formimi i klas�s feudale vendase, dhe lul�zimin e kultur�s islame n� Shqip�ri. N� arkitektur� dhe urbanistik� filloi t� ndjehet tradicioni vendas me krijimin e zyrave shqiptare t� projektimit, t� pavarura nga Stambolli. �sht� kjo etap� kur tradita vendase p�rzgjedh tipin arkitektonik t� xhamive me kupol�. Modeli me kupol� jepte mund�si p�r variacione n� p�rmasa planimetrike e hapsinore ndaj gjymtyr�ve t� tjera si hajati e minareja. Ato lejonin zgjidhje t� bukura plastike e dekorative n� brendin� e tyre dhe n� fasadat, si dhe integrimin n� mjediset qytetare duke afruar dhe kullat e sahatit af�r tyre. Xhamia e Plumbit �sht� p�rfaq�suese e k�tij tipi Xhamish�, po e nj� lloji t� ve�ant�. Ajo pasqyron modelin e stilit klasik osman t� realizuar n� Stamboll nga arkitekt Sinani n� shekullin e 16. Ajo simbolizon fuqin� ekonomike e kulturore t� nd�rtuesit t� saj Mehmet Pash�s i cili synonte q� m� k�t� vep�r ti jepte qytetit t� tij t� lindjes shk�lqimin e kryeqendr�s. Ai e realizoi xhamin� n� vitin 1773 dhe gdhendi n� port�n e dyt� t� xhamis� koh�n e p�rfundimit me shkrimin �DATA E ND�RTIMIT T� XHAMIS� S� SHENJT� NGA ANA E MIR�B�R�SIT MEHMET PASHA VITI 1187 (Hixhar). Kompozimi i xhamis� dallon mir� pjes�t funksionale, hajatin n� form� oborri t� mbyllur, t� mbuluar me nj� varg kupolash, nj�ra pas tjetr�s, sall�n e faljes n� form� kuadratike (9,15 x 9,15) m, kupol�n q�ndrore, gjys�m sferike, t� mb�shtetur mbi tambur t� lart� poligonal, nj� mjedis t� ve�ant� p�r Mihrabin q� d�fton drejtimin e qytetit t� shenjt� t� Mek�s. Aspektin monumental nga jasht� e plot�son minareja e holl�, n� krahun e djatht� t� hyrjes. Dy arkada prej guri t� gdhendur lidhin n� rit�m linjat e drejta t� kornizave dhe dritareve me l�vizjet e harkuara t� kupolave, harqeve dhe minares�. Me k�to cil�si, xhamia dallohet qysh larg, para hyrjes n� qytetin e Shkodr�s. Ajo bie n� sy edhe nga k�shtjella e Rozaf�s, n� kuror�n e kodr�s s� thepisur pran� saj. P�r vlerat e saj t� m�dha historike dhe artistike Xhamia e Plumbit �sht� shpallur monument kulture. E d�mtuar nga koha, ajo pret nj� nd�rhyrje t� plot� restauruese dhe vler�suese. Problemi m� i madh �sht� eleminimi i ujrave q� jan� grumbulluar rreth saj pas bllokimit t� kanaleve filtruese nga nd�rtimet pa leje. Pastrimi i kanalit mbron dhe objektet e tjera q� jan� af�rsi t� Xhamis� si tyrbja dhe muret e rrethimit t� kalas�. Familjet p�rreth xhamis� nuk kan� mund�si kontributesh p�r ta riparuar gjendjen prandaj gjat� gjith� vitit nuk mund t� realizojn� ritet e tyre fetare sepse qendra e Shkodr�s �sht� n� nj� distanc� t� pap�rballueshme. minareja e holl�, n� krahun e djatht� t� hyrjes. Dy arkada prej guri t� gdhendur lidhin n� rit�m linjat e drejta t� kornizave dhe dritareve me l�vizjet e harkuara t� kupolave, harqeve dhe minares�. Me k�to cil�si, xhamia dallohet qysh larg, para hyrjes n� qytetin e Shkodr�s. Ajo bie n� sy edhe nga k�shtjella e Rozaf�s, n� kuror�n e kodr�s s� thepisur pran� saj. P�r vlerat e saj t� m�dha historike dhe artistike Xhamia e Plumbit �sht� shpallur monument kulture. E d�mtuar nga koha, ajo pret nj� nd�rhyrje t� plot� restauruese dhe vler�suese. Problemi m� i madh �sht� eleminimi i ujrave q� jan� grumbulluar rreth saj pas bllokimit t� kanaleve filtruese nga nd�rtimet pa leje. Pastrimi i kanalit mbron dhe objektet e tjera q� jan� af�rsi t� Xhamis� si tyrbja dhe muret e rrethimit t� kalas�. Familjet p�rreth xhamis� nuk kan� mund�si kontributesh p�r ta riparuar gjendjen prandaj gjat� gjith� vitit nuk mund t� realizojn� ritet e tyre fetare sepse qendra e Shkodr�s �sht� n� nj� distanc� t� pap�rballueshme.

LAGJA E VJET�R MYSLIMANE DHE MBROJTJA E XHAMIS� S� PLUMBIT.

Lagja e Qaf�s �hsht� lagja m� e vjet�r e qytetit t� Shkodr�s. Kjo lagje s�bashku me Kalan� e Shkodr�s p�rb�jn� historin� e vjet�r t� qytetit t� Shkodr�s. N� k�t� lagje jan� disa monumente kulture q� egzistojn� deri m� sot. Nd�r m� kryesoret dhe n� gjendje t� mir� �sht� Xhamia e Plumbit. Gjithashtu jan� gjurm�t e nj� xhamie tjet�r, 200 m larg, nj� tyrbe dhe rr�nojat e mureve rrethuese t� Kalas� Rozafa dhe Kodrave t� Tepes. Ato kufizohen me lumin Kir dhe Drin. Sht�pit� e vjetra t� banimit jan� t� nd�rtuara n� shpatet e kodrave nd�rsa nj� pjes� e monumenteve t� Kultur�s jan� t� nd�rtuara n� fush�. Mbas vitit 1997 jan� b�r� shum� nd�rtime n� fush�. Xhamia e Plumbit dhe monumentet e tjera jan� l�n� mbasdore. Mbrojtja e m�par�shme e zon�s s� monumenteve dhe sht�pive nga ujrat b�hej n�p�rmjet nj� kanali kullues, i hapur nga veriu n� jug, posht� rrug�s kryesore t� lagjes. Ky kanal mblidhte t� gjitha ujrat e shpateve dhe i derdhte n� lumin Drin. Traseja e k�tij kanali kalon sipas pjerr�sis� s� tok�s. Me ndarjen e tok�s private, nd�rtimet e reja n� fush�, krijimi i rrug�ve t� brend�shme, mospastrimi i kanalit kullues kan� b�r� bllokimin e ujrave q� p�rmbysin zon�n e monumenteve. N� disa zona Kanali �sht� i mbyllur krejt�sisht, n� disa zona �sht� vet�m si gjurm� dhe. n� ato zona ku nuk �sht� prekur, �sht� mbuluar nga ferrat dhe shkurret. Niveli i xhamis� �sht� 90 cm posht� nivelit t� tok�s e cila �sht� mbushur me ledhra e lym t� sjell� nga p�rmbytjet. N� k�to kushte xhamia dhe sheshi p�rreth jan� gjithmon� n� uj�. Banor�t mysliman� p�rreth xhamis� e kan� mir�pritur propozimin e intelektual�ve katolik� t� Shkodr�s p�r restaurimin e k�saj xhamie dhe jan� angazhuar para Komitetit t� Pajtimit Mbar�kmb�tar p�r kontribute vullnetare n� nd�rtimin e kanalit kullues. Ata jan� shprehur t� gatsh�m t� derdhin edhe kontributet e tyre financiare pran� kish�s katolike dhe inagurimin e xhamis� propozojn� ta b�jn� n� prag krishtlindje.