:: Komiteti i Pajtimit Mbarekombetar ::

Kanuni dhe Qytetet Mesjetare
Normat me karakter penal n� Statutet e Shkodr�s
(shek XIV)

Shpjegimi nen p�r nen i Statuteve t� Shkodr�s dhe vler�simi historik i tyre nga Prof. Ismet Elezi

Hyrje

Zbulimi i Statuteve t� Shkodr�s dhe botimi i tyre n� gjuh�n italiane dhe n� gjuh�n shqipe (2002), �sht� pa dyshim nj� ngjarje me r�nd�si t� madhe p�r historin� e popullit shqiptar n� p�rgjith�si dhe p�r historin� e shtetit t� s� drejt�s shqiptare n� ve�anti.
Me k�t� dokument historiko-juridik, s� bashku me Statutet e Durr�sit, Tivarit, Drishtit e t� Budv�s, krijohet mund�sia t� merren njohuri m� t� plota p�r organizimin e zhvillimin e qyteteve-shtete mesjetare, si� ishte Shkodra etj.
Botimi i Statuteve t� Shkodr�s, si� thon� n� parath�nie Lucia Nadin e historiani Oliver Schmitt, jan� "nj� monument i v�rtet� i Shqip�ris� mesjetare, teksti m� i vjet�r ligjor, podukt n� territorin e Shqip�ris�".
Sipas Gerhard Ortalit, statutet jan� "dokument me r�nd�si themelore nga shum� pik�pamje".
Deri tani shkencat historike e juridike shqiptare dhe shum� studiues t� huaj jan� p�rq�ndruar kryesisht n� studimin e s� drejt�s zakonore t� shqiptar�ve, posa��risht n� Kanunin e Lek� Dukagjinit, q� i referohet nga goj�dh�na popullore mesjet�s (shek.XV). Mir�po, dihet se Kanunet p�rmbanin norma q� rregullonin marr�dh�niet juridike t� njer�zve n� zonat malore t� qeverisjes vendore n� Jug, n� Veri t� Shqip�ris� e deri n� Kosov�, nd�rsa n� qytete nuk vepronin. Me zbulimin e Statuteve t� Shkodr�s t� dhjet�vje�ar�ve t� par� t� shek.XIV, plot�sohet nj� boshll�k i madh p�r vetqeverisjen e qyteteve.
Q�llimi i k�tij shkrimi �sht� t� jap� nj� p�rmbledhje t� shkurt�r t� historikut t� statuteve dhe ve�an�risht t� paraqes� normat me karakter penal q� ata p�rmbajn� n� kontestin historik.

1.Pak histori
Na njoftimet e dh�na n� artikujt hyr�s t� statuteve del se n� vitin 1907, p�r her� t� par� Leone Fontana, n� Bibliografin� statutore sh�nonte ekzistenc�n e nj� statuti t� Shkodr�s: Scutari (Albania), Statuti di Scutari Ms. Museo Civico Correr Venezia.
Studiuesja italiane Lucia Nadin, nisur nga interesa gjuh�sore dhe Oliver Jons Schmitt p�r interesa historike, b�n� k�rkime intensive derisa hodh�n n� dor� Statutet, n� dor�shkrim n� 40 flet�, t� shkruara n� gjuh�n veneto-veneciane. Dor�shkrimi ishte kopjuar nga origjinali prej Marino Dulcik, n� arkivat e K�shillit t� t� Dhjet�ve n� Arkivin e Shtetit t� Venecias. Dor�shkrimi nuk p�rmban dat�n e kopjimit, por sipas historianit Oliver Schmitt, ky �sht� dokument unikal, q� pasqyron korpusin t�r�sor t� statuteve t� qytetit t� Shkodr�s n� dhjet�vje�arin e par� t� shek.XIV.
Statutet jan� hartuar sipas modeleve per�ndimore t� qyteteve shtete t� Italis�: Venecia, Milano, Ankona etj. dhe p�rmbajn� parime evropiane, ndon�se Shkodra n� k�t� periudh� historike ndodhej n�n sundimin e mbretit Stefan Dushanit, Rasha. N� fakt n� krer�t (nenet) 1, 2, 3, 54, 84, 92, 99 e 224, flitet p�r mbretin. Ky fakt �sht� me shum� r�nd�si q� tregon se Statutet jan� hartuar para vitit 1346, kur Stefan Dushani mori titullin perandor (car).
Ky fakt v�rteton gjithashtu edhe origjinalitetin shqiptar t� Statuteve t� Shkodr�s kundrejt zakonik-ut (Kodit ligjor) t� Stefan Dushanit q� hyri n� fuqi n� vitin 1349, dmth. pas statuteve.
Ve� asaj, origjinaliteti i Statuteve v�rehet edhe n� p�rmbajtjen e tyre, q� ndryshon shum� nga zakonik-u i Dushanit, sepse statutet p�rmbajn� shum� m� tep�r norma penale se sa zakonik-u, q� k�rkohej t� zbatohej n� perandorin� e tij, n� Thesali, Maqedoni dhe Shqip�ri.
Pas vdekjes s� Stefan Dushanit (1355), Shkodra kaloi n�n sundimin e Balshajve, t� cil�t e shtrin� pushtetin e tyre deri n� Vlor� e n� Berat. K�shtu kreu (neni) 271 i statuteve i p�rket koh�s kur ishte n� fuqi Gjergj Balsha, i cili m� 1396 k�rkoi protektoratin e Venecias.
Nga viti 1396-1479 Shkodra bie n�n sundimin e Venecias. K�shtu shpjegohet q� n� Arkivin e Venecias ka shum� dokumente p�r Shkodr�n. Me sa duket, pas pushtimit t� Shkodr�s nga Turqia n� vitin 1479, shkodran�t e emigruar n� Venecia mor�n me vete k�to dokumente, p�rfshir� edhe statutet e qytetit t� tyre.
Merit� e madhe historike u p�rket studiuesve Lucia Nadin dhe Oliver Schmitt q� i gjet�n e i botuan Statutet e Shkodr�s, duke i b�r� nj� sh�rbim t� madh Shqip�ris� e posa��risht shkenc�s juridike shqiptare. (Vazhdon tek Suplementi)

2.P�rmbajtja e Statuteve
Pa hyr� n� analiz�n e holl�sishme t� p�rmbajtjes s� Statuteve, sepse kjo do t� k�rkonte nj� punim m� vete, vlen t� vihet n� dukje sa vijon:
N� kopertin� �sht� stema e qytetit t� Shkodr�s. Statutet p�rmbajn� 268 krer� (nene) origjinale dhe 11 krerr� (nene) shtes�. T� 268 krer�t i p�rkasin dhjet�vje�ar�ve t� par� t� treqind�s, kurse 11 krer�t (nenet jan� shtesa t� viteve 1392-1479).
N� krer�t e par� flitet p�r qytetarin�, p�r apustujt e shenjtor�t, pastaj vijn� krer�t me radh� p�r nd�rtimin e sht�pive, p�r pun�t bujq�sore, p�r pun�t artizanale, p�r pesh�majtjet, p�r zgjedhjet e funksionar�ve, p�r marr�dh�niet midis komun�s dhe klerit, p�r pozit�n e gruas q� g�zon disa privilegje, ndryshe nga Kanuni i Lek� Dukagjinit, p�r gjykimet (procedura penale) dhe n� pjes�n e fundit p�r normat e s� drejt�s penale, q� p�rb�n objektin e k�tij shkrimi.
Gjuha e p�rdorur n� statute, sipas Giovan Batista Pelegrinit �sht� e qart�, veneto-veneciane, por p�rmban edhe pak shprehje orientale. Statutet jan� p�rkthyer n� gjuh�n shqipe nga P�llumb Xhufi.

I. Normat penale t� pjes�s s� p�rgjithshme
N� statute normat me karakter penal t� pjes�s s� p�rgjithshme nuk jan� t� vendosura n� nj� sistem m� vete, por ato mund t� konstatohen n�p�rmjet analiz�s s� normave penale t� pjes�s s� posa�me.
Nga ky rregull i p�rgjiths�m b�jn� p�rjashtim disa nocione, si ai i mosnjohjes s� normave statutore, i pre�edentit gjyq�sor, i d�nimit, p�r t� cil�t ka norma t� ve�anta.
K�shtu, instituti i mosnjohjes s� normave statutore parashikohet shprehimisht si vijon:
"N�se nj� qytetar, apo nj� i huaj k�rkon t� justifikohet duke th�n� se nuk i njeh dispozitat e statutit, justifikimi t� mos merret parasysh dhe personi n� fjal� t� shlyej� d�nimin sipas fajit"(kreu5)
N� k�t� dispozit� penale shprehet parimi i mosnjohjes s� ligjit q� d�non vepr�n penale, nuk b�n shkak p�r p�rjashtim nga p�rgjegj�sia penale. Ky parim pranohet edhe n� Kodet penale bashk�kohore, p�rfshir� at� t� Republik�s s� Shqip�ris�. (neni 4)
N� Statute parashikohet edhe zgjidhja e rasteve juridike t� paparashikuara n� statut:
"N�se gjykat�sit ballafaqohen me nj� rast q� nuk parashikohet n� Statutet e qytetit, ata s'duhet t� dalin me nj� vendim pa pasur n� k�t� mb�shtetjen e tre ose kat�r fisnik�ve t� qytetit. Pas dh�nies s� vendimit nga gjykat�sit, k�ta tre ose kat�r fisnik� duhet ta hedhin at� n� statutet e qytetit, n� m�nyr� q�, n�se paraqitet nevoja t� gjykohet e nj�jta ��shtje, t� pasqyrohet normalisht mbi baz� t� statuteve". (kreu 268)
Si� del k�tu njihet precedenti gjyq�sor, me kusht q� t� sanksionohet n� statutet e qytetit, sepse k�shtu m�njanohet zbatimi i analogjis�, por i jepet p�rpar�si respektimit t� parimit t� ligjshm�ris�, t� sanksionuar n� statutet e qytetit.
Ndon�se mungojn� dispozitat e ve�anta p�r institutet e tjer� t� pjes�s s� p�rgjithshme, ato shprehen n�p�rmjet analiz�s s� dispozitave t� pjes�s s� posa�me.
K�shtu b�het dallimi i veprave penale sipas objektit t� tyre, duke njohur objekte t� p�rgjithsh�m si psh. jeta e �do njeriu n� vrasje dhe objekte q� mbrohen n� m�nyr� t� posa�me si sh�ndeti dhe dinjiteti i kontit, i gjykat�sve e zyrtar�ve t� tjer�.
Nga ana objektive dallohen veprat penale q� kryhen me veprime aktive si vrasja, goditja etj. ose ato q� dallohen nga mjeti i p�rdorur si goditja me shpat�, me shkop, me hekur etj.
Subjekti �sht� i p�rgjithsh�m p�r veprat penale, por edhe i posa��m, si gjykat�si, avokati, noteri etj. P�r mosh�n nuk thuhet shprehimisht por nga dispozitat e tjera civile pranohet 14 vje�. As p�r pap�rgjegjshm�rin� nuk b�het fjal�.
Nga ana subjektive flitet p�r q�llimin si element i domosdosh�m i falsifikimit etj.
Nga p�rmbajtja e disa krer�ve (neneve) psh. 221 e 222 rezulton se njihen edhe bashk�pun�tor�t n� rolin e nxit�sit apo t� ekzekutorit n� kryerjen e vepr�s penale t� vjedhjes. Ve� k�saj n� kreun 223 flitet edhe p�r p�rkrahjen ose ndihm�n q� i jepet hajdutit.
P�r d�nimin parashikohet vet�m se : "Askush nuk mund t� d�nohet pa patur d�gjuar dy ose tre d�shmitar�" (kreu 125). N� k�t� dispozit� nuk jepet p�rkufizimi i d�nimit, q�llimet dhe as llojet e tij, por i jepet r�nd�si an�s procedurale, q� kusht�zohet nga d�gjimi i dy apo tre d�shmitar�ve.
Llojet e d�nimit dalin vet�m nga analiza e dispozitave penale t� pjes�s s� posa�me, e konkretisht Statutet njohin k�to lloje d�nimesh:
1. Me gjob�, si lloji m� kryesor i d�nimeve dhe m� i p�rhapuri, thuajse p�r t� gjitha veprat penale;
2. ndalimi p�r t� marr� ofiqe n� komun�;
3. d�bimi i p�rkohsh�m ose i p�rhersh�m;
4. mbyllja n� sht�pi dhe mbyllja e urazb�s (taks�s s� gjakut);
5. zhd�mtimi ose kthimi i gj�s� s� vjedhur;
6. kthimi i pasuris� s� fajtorit n� pron� publike;
7. prerja e kok�s (d�nimi me vdekje);
8. damkosja dhe sh�titja n�p�r krahin� duke e rrahur me kamzhik.
9.burgimi
Statutet, duke ndjekur tradit�n tradicionale t� mal�sor�ve, parashikojn� d�nimin me burgim, vet�m n� ndonj� kre - shtes� e vitit 1461 ndon�se flitet p�r obligimet e t� burgosurit (kreu 188).
Si p�rfundim mund t� nxirret se nga figurat e veprave penale dalin edhe institutet e pjes�s s� p�rgjithsme t� s� drejt�s penale, jan� t� shkrira n� nj� t� vetme.
K�tu q�ndron ve�oria e par� kryesore e dispozitave me karakter penal t� statuteve.
Ve�oria tjet�r kryesore �sht� se normat penale jan� t� pleksura organikisht me normat procedurale penale, sepse n� t� flitet p�r domosdoshm�rin� e t� provuarit t� k�saj ose asaj vepre penale, ndryshe nuk d�nohet.
Ve�oria e tret� �sht� se, pas pushtimit t� Shkodr�s nga Venediku (1396), n� Statutet u b�n� shtesa e ndryshime t� mgjashme me ato t� qyteteve-shtete si Venediku, Milano, Ankona etj.

II.Norma penale t� pjes�s s� posa�me
Sistemi i normave t� pjes�s s� posa�me �sht� i nd�rtuar sipas llojeve t� veprave penale, por ky rregullim nuk respektohet kurdoher�, sepse ka mjaft norma penale t� shp�rndara n�p�r krer� t� ndrysh�m.
Llojet e veprave penale t� sistemuara sipas objektit, jan� vendosur si vijon:

I. Vepra penale kund�r pasuris� (vjedhjet, grabitja, pla�ktija, djegiet)
II. Vepra penale kund�r personit (vrasja, plagosjet)
III. Goditjet. Rrahja
IV. Pabesia
V. Falsifikimi (magjia)
VI. Vepra penale kund�r moralit
VII. Vepra penale kund�r nderit e dinjitetit t� personit
VIII. D�mtimet
IX. Vepra penale kund�r drejt�sis�
X. Vepra penale t� ndryshme

I.Veprat penale kund�r pasuris�

1.Vjedhja
N� plan t� par� statutet v�n� n� mbrojtje pron�n private, pasurin�.

1."N�se nj� burr� i vjedh dikujt n� qytet ose jasht� qytetit dhe n�se vjedhja provohet, d�nohet me 12 hyperper� sklavonie gjob�, gjasht� p�r kontin dhe 6 p�r zotuesin e gj�s� s� vjedhur. P�rve� k�saj, gj�ja e vjedhur i kthehet t� zotit. Pas k�saj, vjedh�si as mund t� gjykohet e as t� shppallet n� k�rkim". (kreu 203)
Kjo norm� dallohet nga norma p�rkat�se e Kanunit t� Lek� Dukagjinit, vet�m p�rsa i p�rket kthimit t� gj�s� s� vjedhur, e cila sipas kanunit kthehet dy p�r nj�, ve� gjob�s q� �sht� e p�rbashk�t, por gjysma p�r kontin e gjysma p�r t� zotin, kurse kanuni nuk e parashikon kontin.
2.Vjedhjet dit�n
N� kreun 208 parashikohen vjedhjet e b�ra gjat� dit�s: "Kur dikush vjedh di�ka n� sht�pin� e huaj gjat� dit�s dhe nj� gj� e till� provohet, ai d�nohet me tet� hyperper� sklavonie, gjysma p�r kontin dhe gjysma p�r padit�sin. K�tij t� fundit i shlyen dhe d�min. N�se vjedhjen e gj�s� s� huaj e kryen n� sht�pin� e vet gjoba �sht� dyfish".
3.Vjedhja e b�r� nat�n
M� tutje parashikohet vjedhja e b�r� nat�n: "N�se dikush vjedh sht�pin� e huaj gjat� nat�s dhe ko gj� provohet, d�nohet me kat�r hyperper� gjob�, gjysma p�r kontin dhe gjysma p�r t� d�mtuarin, t� cilit i shlyhet edhe d�mi". (kreu 209)
Si� del b�het dallimi i vjedhjes s� pasuris� s� kryer dit�n dhe nat�n, duke e konsideruar t� cil�suar at� q� kryhet n� sht�pi dit�n.
4.Vjedhja e pasuris� s� komun�s
N� dispozit� t� posa�me mbrohet pasuria e komun�s: "N�se provohet se dikush i ka vjedhur di�ka komun�s, ai d�nohet me 25 hyperper� sklavonie, me shlyerjen e d�mit dhe me ndalimin q� mund t� marr� ndonj� ofiq n� komun�". (kreu 211)

M� tutje n� statute flitet p�r disa lloje vjedhjesh t� ve�anta:
5.Vjedhja n� thertore
"N�se provohet se dikush vjedh di�ka n� thertore ose fsheh ndonj� kafsh� p�r t� mos paguar dogan�, t� gjobitet me dy hyperper� dhe t'i merret kafsha". (kreu 212)
Si� shihet, k�tu pleksen dy figura, ajo e vjedhjes n� thertore dhe e fshehjes s� kafsh�s p�r t� mos paguar dogan�, q�, p�r efekt t� p�rgjegj�sis� penale e t� d�nimit barazohen. Vjedhja n� thertore cil�sohet sipas vendit ku kryhet vjedhja.

6.P�rs�ritja n� vjedhje
"N�se dikush kapet p�r her� t� dyt� n� vjedhje, t� gjitha akuzat q� drejtohen ndaj tij nga �do qytetar yni duhet t� besohen pa qen� nevoja t� mb�shteten n� prova dhe autori i vjedhjes duhet t� kthej� sendet e vjedhura ose vler�n e tyre, qoft� edhe duke shitur pasurin� e vet dhe pas k�taj t� d�bohet". (kreu 213)
Kjo dispozit� ka dy ve�ori: a.plekset me procedur�n e t� provuarit dhe b.d�nimi �sht� jo me gjob� por me d�bim, sepse recidivist i p�rs�rituri pranohet si rrethan� cil�suese e vepr�s penale dhe d�nohet me d�bim.
7.Vjedhja e kaut ose e gomarit
"N�se provohet se dikush ka vjedhur nj� ka ose nj� gomar, t� gjobitet me 25 hyperper� sklavonie q� ndahen p�rgjys�m me kontin dhe padit�sin. P�rve� k�saj t� kthej� kaun ose gomarin sidhe t� zhd�mtoj� p�r d�min q� ka p�suar pronari nga mosp�rdorimi i tyre nga dita kur u vodh�n. N�se i d�mtuari nuk ishte n� gjendje t� paraqes� prova t� betohet para gjykat�sve se thot� t� v�rtet�n bashk� me gjasht� burra t� tjer�". (kreu 214)
N� k�t� dispozit� v�rehet se mbrohen n� m�nyr� t� posa�me dy objekte materiale t� vjedhjes kau dhe gomari, si kafsh� t� domosdoshme p�r jetes�n e njer�zve, prandaj parashikohen edhe d�nime t� r�nda.
Ve� asaj, nga ana proceduriale penale del se barra e prov�s bie mbi t� akuzuarin, i cili p�r t'u liruar prej saj mund t� betohet me porot� bashk� me 6 burra t� tjer�. Si� shihet beja me porot� �sht� e nj�jt� si n� kanunet shqiptare.
8.Vjedhja e piketave ndar�se t� parcelave
Nj� lloj i ve�ant� i vjedhjes, i parashikuar nga statutet �sht�:
"N�se dikush ka vjedhur piketa ose shtylla q� p�rdoren p�r mbjelljen e hardhive, ky d�nohet me 8 hyperper� sklavonie, gjysma p�r kontin dhe gjysma tjet�r p�r padit�sin. Ve� k�saj paguan edhe d�min. N�se nj� gj� e till� nuk mund t� provohet, t'i zihet bes� betimit t� 6 burrave dhe hajdutit". (kreu 215)
Nga p�rmbajtja e dispozit�s rezulton se kemi t� b�jm� me objekte materiale t� ve�anta, sidhe me an�n proceduriale t� t� provuarit me an� t� bes� me porot� 6 burrave dhe vet� i akuzuari p�r vjedhje.
9.Vjedhja e punishtes dhe e veglave
N� kreun 216 thuhet se: "N�se provohet me fakte se nj� person ka vjedhur punishten dhe veglat e nj� zejtari q� prodhon parmenda, fajtori d�nohet me 4 hyperper� sklavonie, prej t� cil�ve gjysm�n e merr konti dhe gjysm�n padit�si. Fajtori paguan edhe d�min". (kreu 216)

10.Vjedhja e hostenit
"N�se dikujt i provohet se ka vjedhur nj� hosten, personi n� fjal� detyrohet t� paguaj� d�min dhe 2 hyperper�". (kreu 217)
11.Vjedhja e zgjedh�s
"N�se provohet se nj� person ka vjedhur nj� zgjedh� qesh, t� gjobohet me dy hyperper�, q� ndahen midis kontit dhe t� d�mtuarit". (kreu 218)
12.Vjedhja e rrushit, drithit, lakrave dhe prodhimeve t� tjera
"Kur provohet se dikush ka vjedhur rrush, drith, lakra, kunguj, tranguj, qershi, fiq, kumbulla e �do peme tjet�r, t� paguaj� dy hyperper� n�se vjedhjen e ka b�r� nat�n. Gjysma e k�saj sasie i shkon kontit dhe gjysma t� d�mtuarit, t� cilit i paguhet edhe d�mi". (kreu 219)
Analiza e krer�ve 216-219, tregon se vihen n� mbrojtje t� ve�ant� ato objekte q� kan� t� b�jn� me bujq�sin� e prodhimet bujq�sore. Si� shihet, k�to jan� vjedhje relativisht t� lehta, se d�nohen m� pak. Ve� asaj n� kreun e fundit (219), ka edhe nj� ve�ori dalluese, sepse masa e d�nimit p�rcaktohet nga rrethanat e koh�s, n�se ishte kryer nat�n d�nohet me dyfishin, kurse kur kryhet dit�n me nj�fishin e gjob�s.

N� statute, dallimi i llojeve t� vjedhjeve b�het jo vet�m sipas objektit, por edhe sipas subjektit:
13.Vjedhja e kryer nga sh�rbyesi ose sh�rbyesja
"Kur nj� sh�rbyes ose sh�rbyese ose f�mij�t e tyre vjedhin gj�sendi n� sht�pin� e t� zotit ose diku gjetk� dhe kur vjedhja provohet, vjedh�si t� paguaj� dy hyperper� dhe t� kthej� sendin e vjedhur". (kreu 220).
Kjo figur� e vepr�s penale ka si ve�ori kryesore subjektin e saj t� posa��m - sh�rbyesin ose sh�rbyesen.
14.Nxitja e sh�rbyesit ose sh�rbyeses
"N�se dikush nxit nj� sh�rb�tor ose nj� sh�rb�tore apo f�mij�t e tyre dhe i k�shillon t� ikin nga padroni i tyre, pasi t� faktohet, t� d�nohet me tet� hyperper� sidhe me zhd�mtimin p�r k�t ikje t� sh�rb�torit ose t� sh�rb�tores. Gjysma e k�saj gjobe i shkon t� zotit t� sh�rb�torit ose t� sh�rb�tores. N�se bashk� me ikjen k�ta marrin di�ka n� sht�pin� e padronit ose padrones, k�ta t� fundit e marrin pa diskutim gj�n� e tyre". (kreu 221)
N� k�t� dispozit� bie n� sy se p�r her� t� par� parashikohet roli dhe p�rgjegj�sia e nxit�sit, q� me k�shillat e tij b�ri t� largohet sh�rb�tori ose sh�rb�torja nga padroni.
15.Vjedhja e qytetarit t� lir� s� bashku me sh�rb�torin
"Kur nj� person i lir� kryen nj� vjedhje s� bashku me nj� sh�rb�tor, vjedhjen e paguan i pari, bashk� me nj� gjob� prej dy hyperper�sh, n�se vjedhja �sht� b�r� dit�n dhe kat�r hyperper� n�se vjedhja �sht� b�r� nat�n. K�t� gjob� prej dy hyperper�sh duhet ta paguajn� edhe persona t� tjer� t� lir� q� p�rfshihen n� vjedhjen e organizuar me sh�rb�tor�t". (kreu 222)
Prej k�saj dispozite kuptohen tre rrethana kryesore: 1.P�rgjegj�si penale ka vet�m qytetari i lir�, kurse bashk�pun�tori i tij, sh�rb�tori nuk p�rgjigjet penalisht 2.p�r her� t� par� p�rmendet nocioni i vjedhjes s� organizuar dhe 3.masa.
16.Shp�rthimi i sht�pis� s� huaj
"N�se dikush, pa mandatin e gjykat�sve, hyn n� sht�pin� e huaj me dhun�, dit�n ose nat�n, n�se i provohet, detyrohet t� paguaj� tet� hyperper� sklavonie gjob� sidhe gjith� d�min. Gjysma e gjob�s i takon kontit dhe gjysma tjet�r padit�sit". (kreu 207)
Figura e vepr�s penale hyn n� kategorin� e vjedhjeve t� pasuris� s� tjetrit, ve�se kjo ka si element t� ve�ant� an�n objektive - m�nyr�n e kryerjes s� vjedhjes me an� t� shp�rthimit me dhun� t� sht�pis�.
Dallimi tjet�r nga vjedhjet e tjera b�het edhe n� koh�n e kryerjes s� shp�rthimit t� sht�pis� dit�n ose nat�n, kurse vjedhjet e tjera dallohen n� vjedhje q� kryhen dit�n dhe vjedhje q� kryhen nat�n p�r efekte t� d�nimit. Kuptohet se kjo figur� e vepr�s penale kryhet vet�m me dashje direkte dhe me q�llim t� p�rvet�simit.
17.Fshehja (p�rkrahja) e hajdutit (vjedh�sit)
"Fshatrat ose katundet q� ndodhen rrotull qytetit t� Shkodr�s nuk duhet t� mbajn� brenda tyre vjedh�s, q� mund t� jen� z�n� nj� her� ose dy her� n� faj. N�se veprohet ndryshe, fshati ose katundi n� fjal� duhet t� paguaj� 25 hyperper�, gjysm�n e sasis� kontit dhe gjysm�n komun�s. P�rve� k�saj, fshati duhet t� paguaj� t� gjitha vjedhjet q� kan� mbetur pa u verifikuar (provuar). Si prov� vjen pik�risht fakti q� fshati k�mb�ngul t� mbaj� n� gjirin e tij vjedh�sin n� fjal�" (kreu 223)
Ndryshe nga dispozitat e m�parshme q� parashikojn� p�rgjegj�sin� penale p�r subjekte fizike, n� dispozit�n e sip�rme parashikohet p�rgjegj�sia kolektive e fshatit p�r strehimin (fshehjen- p�rkrahjen pas kryerjes s� vepr�s penale) e vjedh�sit. Nga ana procedurale penale vler�sohet si prov� faj�sia e fakti q� fshati k�mb�ngul t� fsheh� vjedh�sin.
18.Pro�eset p�r vjedhje
"N�se dikush gjykohet se ka vjedhur, gj�ja e vjedhur i kthehet personit t� d�mtuar. Vjedh�si duhet t'i jap� kontit vler�n e gj�s� s� vjedhur, si parashikohet n� kreun q� b�n fjal� p�r vjedhjet". (kreu 259)
Kjo �sht� dispozit� e p�rzier penale e procedurale dhe ka lidhje me figurat e veprave penale t� paraqitura m� lart.

19.Prerja e drur�ve
"N�se provohet me d�shmi t� sigurta se dikush ka prer� ose djegur q�llimisht ullirin e huaj, fajtori d�nohet me 50 hyperper� sklavonie, q� ndahen p�rgjys�m mes kontit dhe atij q� e ka p�suar d�min. N�se nuk arrihet t� provohet, i d�mtuari b�n betimin bashk� me gjasht� d�shmitar�. N�se dikush shihet duke prer� vresht�n e tjetrit, paguan t� nj�jt�n gjob� sidhe d�min. P�r prerjen e �do druri tjet�r frutor, keqb�r�si i paguan 2 hyperper� kontit dhe pronarit sidhe shlyen d�min" (kreu 42)
Me k�t� dispozit� penale vihet n� mbrojtje t� posa�me ulliri, sidhe vreshta osse �do peme tjet�r frutore, por ve�an�risht prerja e ullirit paraqet rrezikshm�ri t� madhe shoq�rore dhe d�nohet r�nd� me 50 hyperper�, dmth. m� shum� se vrasja e njeriut.
20.Djegia e trungjeve ose e duajve t� kasht�s
"Kur dikush u v� zjarrin trungjeve, duajve t� kasht�s ose arave dhe zjarri merr dhen� p�rtej arave t� tij dhe ai nuk th�rret p�r ndihm�, por ia mbath, ai d�nohet me pes� hyperper� gjob� dhe shlyerjen e d�mit. Gjoba ndahet p�rgjys�m midis kontit dhe t� d�mtuarit. N�se provohet se ka thirrur p�r ndihm�, do t� paguaj� vet�m d�min, jo gjob�n". (kreu 204)
Figura e vepr�s penale ka t� b�j� me d�mtimin me dashje t� pasuris�, kryesisht t� pyjeve dhe t� prodhimeve bujq�sore. Element kryesor i figur�s s� vepr�s penale �sht� v�nia e zjarrit me dhun�, �ka n�nkupton dashjen.
Element tjet�r i r�nd�sish�m p�r figur�n e vepr�s penale �sht� q� personi i cili v� zjarrin (subjekti) t� mos ket� k�rkuar ndihm� p�r shuarjen e tij.

21.Djegija e t� lashtave.
"N�se provohet se dikush i ka v�n� zjarrin q�llimisht drithit, ullishtave, mullinjve, sht�pive prej druri ose prej kashte, d�nimi �sht� 25 hyperper� sklavonie gjob� dhe shlyerje e plot� e d�mit. Gjoba ndahet n� m�nyr� t� barabart� midis Kontit dhe t� d�mtuarit. N�se ky nuk �sht� n� gjendje t� jap� prova, t� betohet bashk� me gjasht� fqinj t� tij p�rpara gjykat�sve (kreu 205).
N� k�t� figur� t� vepr�s penale del n� plan t� par� q� djegija e t� lashtave t� b�het q�llimisht, dmth me dashje direkte dhe me q�llim p�r ta d�mtuar pronarin e ullishtave, t� lashtave etj.

22.Sendet e gjetura.
"N�se ndokush gjen nj� gj� t� huaj dhe nuk i a kallzon at� gjykat�sve, ose nuk njofton n�p�rmjet semecit ose vatakut, n� rast se kapet duhet t� trajtohet sikur e ka vjedhur sendin n� fjal� dhe do t� gjykohet si vjedh�s, kurse sendi i kthehet t� zotit"(kreu 158).
Si ve�ori e k�saj figure t� vepr�s penale �sht� se personi, i cili gjen nj� send t� huaj dhe nuk e njofton baraxohet me vjedh�sin e sendit n� fjal� dhe gjykohet si i till�.

II.Veprat penale kund�r personit
1.Vrasja.
Statutet, krahas mbrojtjes juridike penale t� pasuris�, nj� vend t� ve�ant� i kushtojm� mbrojtjes juridike penale t� jet�s s� njeriut. Kjo pasqyrohet n� dispozitat q� parashikojn� vrasjen.
N�se provohet se nj� person ka vrar� nj� burr� ose nj� grua, t� d�nohet me pes� hyperper� sklavonie, q� duhet t� ndahen midis Kontit dhe njeriut m� t� af�rt t� t� vrarit. Pasi t� ket� paguar, t� mbyllet n� sht�pi dhe t� shlyej� urazb�n (taks�n e gjakut). N�se nuk paguan dot, ��shtja i p�rcillet gjykimit t� mbretit".(kreu 224).
Me sa del k�tu nuk b�het dallim. Vrasja me dashje, nga pakujdesia dhe pranohet parimi i compositios, i shp�rblimit t� gjakut (urazba-taksa e gjakut) tipike p�r vrasjen p�r gjakmarrje.
2.Akuzat p�r vrasje.
Bashk� me dispozit�n penale parashikohet edhe nj� dispozit� procedurale penale p�r akuzat p�r vrasje."Kur ndaj nj� njeriu, t� akuzuar p�r vrasje nuk mund t� sillen prova, i akuzuari duhet t� betohet bashk� me 12 burra t� tjer�, nd�rsa p�r gjysm� gjaku me gjasht� burra.nd�r k�ta q� betohen bashk� me t� mund t� jen� kush�rinjt�, krushqit ose miqt� e tij, t� cil�t b�jn� be q� i af�rmi i tyre �sht� akuzuar pa t� drejt� dhe duhet t� lirohet. Kreu q� trajton k�t� ��shtje duhet t� t� p�rfshihet n� kreun sllav q� �sht�e futur n� statutet nga mbreti.(kreu 225).
N� k�t� dispozit� pranohet beja me porote, ashtu sikurse n� Kanun, me ndryshim se k�tu k�rkohet porota me 12 burra, kurse Kanuni me 24 burra.
3.Pagimi i urazb�s ose gjakmarrjes.
"Asnj� burri nuk i lejohet t� marr� di�ka nga paja e s� shoqes p�r t� paguar nj� gjakmarrje, ose urazb�. Komuna duhet ti dal� n� mbrojtje gruas, nd�rsa burri q� e kryen nj� marri t� till� t� paguaj� at� nga xhepi i vet. N�se nuk �sht� n� gjendje ta b�je k�t�, gruaja ka t� drejt� t� ushtroj� autoritetin e vet mbi t�. (Kreu 266).
Kjo dispozit� b�n fjal� p�r pagimin e taks�s (shp�rblimit) t� gjakut, dmth t� gjakmarrjes, �sht� v�n� n�n ndikimin e zakonit tradicional t� shp�rblimit t� gjakut t� pranuar nga mal�sor�t dhe t� sanksionuara edhe me t� drejt�n zakonore t� shqiptar�ve (kanunet) m� von�.
N� dispozit� nuk p�rmendet sasia e taks�s (urazb�s) q� paguhet p�r gjakmarrje, por kjo me sa duhet i �sht� l�n� tradit�s s� mal�sor�ve.
Gjithashtu v�rehet se urazba apo taksa e gjakut nuk mund t� merret nga burri prej paj�s s� gruas, duke v�n� n� mbrojtje t� posa�me t� drejtat pasurore t� bashk�shortes-gruas.

II.Plagosjet
Statutet mbrojn� edhe sh�ndetin e personit, duke parashikuar llojet e plagosjeve, sipas vendit ku kryhen, ose sipas shkall�s s� d�mtimit q� i shkaktohet sh�ndetit etj.

1.Goditjet me gur�
"Kur ka prova se dikush ka gositur nj� person tjet�r me gur�, fajtori paguan dy hyperper� gjob�, gjysm�n p�r t� plagosurin, gjysm�n p�r kontin. Ve� k�saj t� paguaj� edhe mjekun sidhe dit�t e humbura. N�se i ka thyer ndonj� kock� me gur� ose me bastun, t� paguaj� tet� hyperper�. K�tu p�rfshihen t� gjitha llojet e d�mtimit, p�r t� cilat njeriu shtr�ngohet t� z�r� shtratin". (kreu 240)
N� k�t� dispozit� jepet m� qart� nocioni i plagosjes, e cila lidhet me thyerjen e gjymtyr�ve ose me mjekimin n� shtrat.
2.Plagosjet e shkaktuara gjat� loj�s
"N�se nj� person plagos dik� duke luajtur, nuk detyrohet t� paguaj� gj�. Por n�se provohet se d�mtimin e ka b�r� me q�llim, t� paguaj� sipas shkall�s s� d�mtimit". (kreu 241)
Ka r�nd�si t� mbahet parasysh fakti se p�rher� t� par� n� dispozit� flitet p�r plagosje t� kryer me q�llim, dmth. vler�sohet ana subjektive si element p�rcaktues i p�rgjegj�sis� penale p�r plagosjen gjat� loj�s. Kriteri tjet�r kryesor �sht� shkalla e d�mtimit q� p�rcakton sasin� e shp�rblimit.
3.Plagosjet e r�nda
"N�se provohet se nj� person i ka shkaktuar dikujt plag� t� shumta, t� d�nohet me pes� hyperper� p�r �do plag� dhe gjysma t'i shkoj� kontit, kurse gjysma tjet�r t� plagosurit". (kreu 243)
Element kryesor q� p�rcakton plagosjet e r�nda �sht� vet�m nj� kur jan� shkaktuar plag� t� shumta, pavar�sisht nga karakteri ityre ose pasojat q� kan� ardh�.
4.Plagosjet n� qytet
"N�se dikush plagos nj� person nat�n, n� nj� rrug� publike t� qytetit ose n� shesh, d�nohet me 12 grosh dhe jo me sanksione t� tjera, si n� rastet e m�sip�rme". (kreu 244)
Dispozita flet posa��risht p�r plagosjet n� qytet ose n� shesh t� kryera nat�n, kurse p�r dit�n nuk sjell p�rgjegj�si penale.
D�nimi n� rastin e sip�rm �sht� relativisht i leht� 12 grosh.